عمل برداشتن تخمدان

عمل جراحی اوفورکتومی یکی از جراحی‌های زنان است که با هدف برداشتن یا حذف یک یا دو تخمدان انجام می‌شود.

در مقابل عمل کیستکتومی جراحی در زنان است که به برداشتن کیست تخمدان می‌پردازد.

معمولا جراحی اوفورکتومی در جهت کاهش خطرات بارداری خارج رحمی، درمان بیماری آندومتریوز و یا رفع درد و التهابات لگنی انجام می‌شود.

عمل جراحی اوفورکتومی و کیستکتومی نیز مانند سایر جراحی‌های زنان علاوه بر مزایای بسیار زیادی که دارند، ممکن است عوارض و خطرات جسمانی و یا افسردگی در زنان را به همراه داشته باشد.
در ادامه قصد داریم تا شما را با عمل جراحی اوفورکتومی و کیستکتومی و سایر جراحی‌ها مانند هیسترکتومی آشنا کنیم.

جراحی اوفورکتومی چیست؟

جراحی اوفورکتومی چیست؟

تخمدان‌ها اندام‌های بادامی شکلی در دو طرف رحم و لگن بانوان است که حاوی تخمک‌ها و همچنین حاوی هورمون‌هایی برای کنترل کردن سیکل قائدگی می‌باشد.

گاهی اوقات ممکن است که بر روی تخمدان‌ها به سبب ورود مایعات به حفره‌های قرار گرفته بر روی این اندام، کیست تخمدان به وجود بیاید.

جراحی اوفورکتومی روشی موثر در حذف و برداشتن تخمدان‌های کیست ساز بوده و می‌تواند به سه روش مختلف انجام شود. 

هنگامی که اوفورکتومی شامل برداشتن هر دو تخمدان باشد، اوفورکتومی دو طرفه نامیده می‌شود.

اما زمانی که جراحی فقط شامل برداشتن یک تخمدان باشد، به آن اوفورکتومی یک طرفه گفته می‌شود.

منبع: https://www.nhs.uk/conditions

انواع جراحی اوفورکتومی

اوفورکتومی اصطلاح وسیعی برای یک روش پزشکی است که یک یا هر دو تخمدان را در زنان از بین می برد، اما انواع مختلفی از oophorectomies وجود دارند.

جراحی اوفورکتومی یک طرفه (unilateral Oophorectomy)

هنگامی که عمل جراحی برای از بین بردن تنها یک تخمدان صورت بگیرد، اوفورکتومی یک طرفه نامیده می شود. برداشتن یک تخمدان، معمولاً هنگامی انجام می شود که زن هنوز می خواهد باردار شود.

جراحی اوفورکتومی دوطرفه (Bilateral Oophorectomy)

هنگامی که اوفورکتومی شامل از بین بردن هر دو تخمدان است، به آن اوفورکتومی دو طرفه گفته می شود. برداشتن هر دو تخمدان، برای جلوگیری از اختلالات یا شیوع سلول های سرطانی انجام می شوند.

Salpingo-oophorectomy

برداشتن لوله فالوپ به همراه تخمدان، اغلب برای درمان سرطان ها یا سایر اختلالات انجام می شود.

جراحی اوفورکتومی پیشگیرانه (پروفلاکتیک)

این روش حذف تخمدان‌ها برای کاهش خطر ابتلا به بیماری در آینده انجام می شوند.

اوفورکتومی پیشگیرانه معمولاً برای زنان با شرایط زیر انجام می شود:

جهش های ژن ارثی

در خانم هایی که به دلیل جهش های ژن ارثی در معرض ابتلا به سرطان پستان و سرطان تخمدان قرار دارند و افرادی که دارای جهش های ژنتیکی دیگری هستند و خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد.

از جمله افرادی که مبتلا به سندرم لینچ هستند، ممکن است پزشک به عنوان یک درمان پیشگیرانه این روش را نیز در نظر بگیرند.

سابقه قوی خانوادگی سرطان

پزشک ممکن است به زنانی که سابقه خانوادگي شديد سرطان پستان و سرطان تخمدان را دارند، اما هيچگونه تغيير ژنتيكی مشخصي در آن ها وجود ندارد، اوفوركتومی پيشگيری كننده را توصیه کند.

اوفورکتومی پیشگیرانه می تواند احتمال بروز خطرات زیر را در زنان کاهش دهد:

• کاهش ۸۰ تا ۹۰ درصدی خطر ابتلا به سرطان تخمدان
• کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان در زنان قبل از یائسگی تا ۵۰ درصد

چطور بفهمیم به کیست تخمدان مبتلا شدیم؟

چطور بفهمیم به کیست تخمدان مبتلا شدیم؟

موارد زیر از علائم و نشانه های کیست تخمدان بوده که له محض دیدن آن ها، بهتر است به پزشک متخصص زنان جهت یافتن مشکل و رفع آن مراجعه کنید:

• درد زیر شکم
• درد این نزدیکی و دخول جنسی
• احساس فشار در لگن حین نزدیکی
• خونریزی‌های غیر طبیعی در دوران قاعدگی

با چه روش‌هایی می‌توانیم کیست تخمدان را درمان کنیم؟

هیچ‌گاه اولین انتخاب پزشکان جراحی اوفورکتومی و یا جراحی کیستکتومی نیست.

بلکه بسیاری از جراحان و متخصصان زنان بسته به شرایط تخمدان‌های بیماران، نوع کیست و وضعیت سلامت بیمار بهترین روش درمان و یا جراحی را برای رفع درد و ناراحتی زیر شکمی را انتخاب می‌کنند.

جراحی اوفورکتومی و کیستکتومی خود را به دکتر فائزه حلیمی بسپارید.

در چه سنی به کیست تخمدان مبتلا می‌شویم؟

معمولا زنان در سنین باروری خود یعنی بین سنین 20 تا 45 سالگی به کیست تخمدان مبتلا می‌شوند.

در اغلب موارد کیست‌ها فانکشنال بوده و خود به خود و بدون نیاز به جراحی اوفورکتومی و کیستکتومی از بین می‌روند.

چرا عمل جراحی اوفورکتومی در زنان انجام می‌شود؟

این جراحی می‌تواند با اهداف گوناگونی صورت بگیرد که عبارتند از:

• درمان و پیشگیری از سرطان تخمدان
• درمان و پیشگیری از آندومتریوز (Endometriosis)
• درمان و رفع پیچ خوردگی تخمدان (Ovarian Torsion)
• آبسه لوله تخمدان (بافتی چرکی در لوله فالوپ و تخمدان)
• درمان و پیشگیری از تومورها و کیست‌های غیرسرطانی (خوش خیم) تخمدان
• کاهش ریسک ابتلا به سرطان تخمدان و سرطان سینه برای افراد در معرض ابتلا

آمادگی برای انجام عمل اوفورکتومی

جهت آمادگی برای اوفورکتومی، دکتر احتمال دارد موارد زیر را از شما بخواهد:

• خوردن غذاها و خوراکی ها و نوشیدن مایعات را از چند ساعت پیش از عمل کاهش دهید.
• مصرف بعضی از داروها را متوقف کنید. (با مشورت پزشک)
• آزمایشات عکس‌برداری مثل: سونوگرافی و آزمایش خون را در برنامه‌ریزی این عمل انجام دهید.
• معاینات بدنی
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)
• آزمایش ادرار

همچنین اگر می‌خواهید بچه‌دار شوید، حتما با پزشک خود صحبت کنید.

با توجه به شرایط خاص شما، ممکن است راه‌هایی برای حفظ توانایی باردار شدن شما نیز وجود داشته باشد.

از پزشکتان بخواهید شما را به متخصص باروری ارجاع دهد تا گزینه‌های پیش روی شما را مرور کند.

اوفورکتومی با استفاده از جراحی باز شکمی یا جراحی لاپاروسکوپی انجام می شود.

هر دو عمل بیش از چند ساعت طول نمی کشند اما ممکن است نیاز به بستری شدن یک یا چند شب در بیمارستان داشته باشند.
در جراحی باز شکمی یا لاپاراتومی، جراح برای دسترسی به تخمدان ها یک برش طولانی در قسمت تحتانی شکم ایجاد و سپس ماهیچه های شکمی را با دقت از هم جدا می کند.

برای جلوگیری از خون ریزی رگ های خونی به طور موقت قطع می شوند.

جراح، هر تخمدان را از خون و بافتی که آن را احاطه کرده جدا کرده و تخمدان را خارج و سپس برش را پانسمان می کنند.

ریسک ها و عوارض بعد از عمل اوفورکتومی

ریسک ها و عوارض بعد از عمل اوفورکتومی

اوفورکتومی جراحی نسبتا بی‌خطری به شمار می‌رود اما با این حال احتمال بروز برخی عوارض وجود دارد که باید برای آن‌ها آمادگی‌های لازم را داشته باشید.

ریسک‌های بعد از عمل جراحی اوفورکتومی شامل موارد زیر می‌باشند:

• عفونت
• خونریزی
• گسترش سلول‌های سرطانی بالقوه
• آسیب به اندام‌های مجاور تخمدان
• ناتوانی در بارداری (اگر هر دو تخمدان‌ها برداشته شوند.)
• باقی ماندن سلول‌های تخمدان و ایجاد احساس درد و ناراحتی در لگن در زنان یائسه

دکتر فائزه حلیمی، پزشکی مناسب برای مراقبت تخصصی از سلامت زنان!

یائسگی بعد از جراحی اوفورکتومی

اگر تا پیش از عمل جراحی اوفورکتومی یائسه نشدید، ممکن است بعد از برداشتن هر دو تخمدان یائسگی را تجربه کنید.

انجام این عمل به صورت خودسرانه و به منظور پیشگیری از بیماری‌ها، بدن را از هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون که در تخمدان‌‌ها تولید می‌شوند محروم خواهد کرد که به دنبال آن منجر به بروز عوارض زیر خواهد شد:

• افسردگی
• پوکی استخوان
• کاهش میل جنسی
• اضطراب و استرس
• بروز بیماری‌های قلبی
• بروز مشکلات حافظه‎ای
• علائم و نشانه‌های یائسگی مانند گرگرفتگی و یا خشکی واژن

مراقبت های بعد از جراحی اوفورکتومی

یائسگی بعد از جراحی اوفورکتومی

پس از انجام اوفورکتومی، اقدامات زیر را انجام دهید:

1. در حین از بین رفتن اثر داروی بیهوشی، مدتی را در اتاق ریکاوری بگذرانید.
2. به اتاقی در بخش منتقل شوید و بسته به نوع جراحی، چند ساعت الی چند روز را در آنجا بگذرانید.
3. به محض این‌که توانستید، برخیزید و راه بروید تا به بهبود خود کمک کنید.
4. بیشتر افراد می‌توانند پس از عمل جراحی اوفورکتومی به خانه بروند و نیازی به گذراندن شب در بیمارستان نخواهند داشت.

این‌که بعد از اوفورکتومی چه زمانی می‌توانید به فعالیت‌های عادی خود بازگردید، به شرایط شما، از جمله علت جراحی و نحوۀ انجام آن ارتباط دارد.

بیشتر افراد می‌توانند دو تا چهار هفته پس از عمل به سطح فعالیت کامل خود بازگردند.

در مورد محدودیت در ورزش، رانندگی، فعالیت جنسی و سطح کلی فعالیت با جراح خود صحبت کنید.

مدت زمان بهبودی اوفورکتومی

بهبودی از بیماری اوفورکتومی به چند عامل مختلف، از جمله نوع جراحی بستگی دارد.

جراحی لاپاروسکوپی ممکن است فقط در بیمارستان ۱ روز طول بکشد، اما جراحی باز شکمی به طور معمول به ۲ یا بیشتر روز بستری در بیمارستان نیاز دارند.
بیماران برای بهبودی کلی خود بعد از جراحی بهتر است راهکارهای زیر را در نظر بگیرند:

• تغییر در رژیم غذایی
• استراحت قبل از عمل و در حین بهبود
• عدم استفاده از تامپون ها در طول دوره نقاهت
• مصرف داروهای لازم برای یبوست در صورت لزوم
• اجتناب از بلند کردن اجسام یا ورزش سنگین و برقراری روابط جنسی
• اجتناب از عوامل خطر مانند حمام گرفتن و پوشیدن لباس های تنگ یا مصنوعی

علاوه بر آن به بیماران توصیه می شود که از محل زخم خود، با تمیز کردن منظم، خشک نگه داشتن، و نظارت بر علائم عفونت، مراقبت کند.